Türkiye’de dört çeşit yatırım bölgesi bulunmaktadır:
1. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri - Teknoparklar
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri (TGB), araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) girişimlerini desteklemek ve yüksek teknoloji sektörlerine yatırım çekmek üzere tasarlanmış alanlardır. Hâlihazırda, 87’si faaliyette olan, 14’ü ise onay almış ve şu anda yapım aşamasında bulunan 101 adet TGB bulunmaktadır.
- Yazılım geliştirme, Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerinden elde edilen kazançlar 31 Aralık 2028 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden muaftır.
- TGB içinde üretilen uygulama yazılımlarının satışı 31 Aralık 2028 tarihine kadar KDV’den muaftır. Bu girişime, sistem yönetimi, veri yönetimi, farklı iş sektörlerindeki iş uygulamaları, internet, mobil telefonlar ve askeri komuta kontrol sistemleri dahil olmak üzere bir dizi yazılım kategorisi dâhildir.
- Bölgede çalışan Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31 Aralık 2028 tarihine kadar her türlü vergiden muaftır. Ancak destek personeline ilişkin vergi muafiyeti, toplam Ar-Ge iş gücünün %10'unu aşamaz.
- Bölgede gerçekleştirilen Ar-Ge projelerinin sonuçlarına göre geliştirilen teknolojik ürünlerin üretilmesini amaçlayan yatırımlar, işletmeci şirketin uygun bulması halinde ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından gerekli izinlerin alınması şartıyla bölge içerisinde yapılabilir.
- 31 Aralık 2028 tarihine kadar SGK primi işveren payının %50'si devlet tarafından karşılanacaktır.
- Ar-Ge, tasarım ve yazılım geliştirme projeleri kapsamında ithal edilecek ürünler gümrük vergisinden, düzenlenecek evraklar ise damga vergisinden muaftır.
2. Organize Sanayi Bölgeleri
Organize Sanayi Bölgeleri (OSB), şirketlerin hazır altyapı ve sosyal tesisleri kullanarak faaliyette bulunmalarını sağlayacak biçimde tasarlanmıştır. Bu bölgelerde sağlanan altyapıya yol, su, doğal gaz, elektrik, iletişim, atık arıtma ve diğer hizmetler dâhildir.
81 ilde, hâlihazırda 274’ü faal, toplam 392 adet OSB mevcuttur; geri kalan 118 OSB’nin yapımı hâlen Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde devam etmektedir. Ayrıca, OSB’lerde 32.000'den fazla parsellik alanda 67.000’in üzerinde şirket üretim yaparken, 2 milyondan fazla kişiye istihdam sağlanmaktadır.
OSB’ler içinde faaliyet gösteren yatırımcılar, Türkiye’deki mevcut yatırım teşvik uygulamalarına (genel yatırım teşvikleri, bölgesel yatırım teşvikleri, büyük ölçekli yatırım teşvikleri, stratejik yatırım teşvikleri, istihdama yönelik teşvikler, Ar-Ge desteği, vb.) ek olarak, aşağıdaki avantajlardan da faydalanmaktadır:
- Arazi alımlarında KDV muafiyeti.
- Tesis inşasının tamamlanmasından itibaren geçerli olmak üzere beş yıl boyunca emlak vergisi muafiyeti.
- Düşük su, doğal gaz ve iletişim giderleri.
- Parsellerin bölümü/birleştirilmesi işlemlerinde vergi muafiyeti.
- Tesis inşası ve işletiminde yerel yönetimler vergisi muafiyeti.
- OSB’nin belediye hizmetlerinden yararlanmaması durumunda katı atık vergisi muafiyeti.
3. Serbest Bölgeler
Serbest Bölgeler, ülkenin siyasi sınırları içinde yer almalarına rağmen gümrük bölgelerinin kapsamları dışında konumlandırılan özel alanlardır. Bu bölgeler ihracat odaklı yatırımların sayısını artırmak üzere tasarlanmıştır. Gümrük bölgelerindeki ticari, finansal ve ekonomik alanlarda uygulanan yasal ve idari düzenlemeler, serbest bölgelerde uygulanmamakta veya kısmen uygulanmaktadır.
Türkiye’de, AB ve Orta Doğu pazarlarına yakın toplam 19 adet Serbest Bölge bulunmakta olup bunlardan 18’i faal durumda, 1’i ise kurulum aşamasındadır. Serbest Bölgeler; Akdeniz, Ege ve Karadeniz’deki limanlarla uluslararası ticaret yollarına erişimin kolayca sağlanabildiği noktalarda yer almaktadır.
- Gümrük vergisi ve aynı tür diğer vergilerden %100 muafiyet.
- İmalat şirketleri için kurumlar vergisinden %100 muafiyet.
- KDV ve özel tüketim vergisinden %100 muafiyet.
- Düzenlenecek evraklara uygulanan damga vergisinden %100 muafiyet.
- Emlak vergisinden %100 muafiyet.
- Tamamı yurt dışına olmak kaydıyla Serbest Bölgelerden verilecek belirli lojistik hizmetlere %100 gelir ve kurumlar vergisi istisnası.
- Çalışan maaşı üzerinden alınan gelir vergisinden %100 muafiyet (serbest bölgelerde ürettiği ürünlerin FOB bedelinin en az %85’ini ihraç eden şirketler için).
- Mallar süre sınırlaması olmaksızın serbest bölgelerde tutulabilmektedir.
- Şirketler, serbest bölgelerden elde edilen kârı hiçbir sınırlama olmaksızın yurt dışına ya da Türkiye’ye serbestçe aktarabilmektedir.
- Mülk alım-satımında tapu harcından muafiyet.
- İnşaat, proje, iskân, izin ve onay süreçlerinde KDV muafiyeti.
- KDV ve diğer vergilerden muaf hazır altyapı.
- İkinci el/kullanılmış makine getirilmesine müsaade edilmesi.
4. Endüstri Bölgeleri
Endüstri Bölgeleri, ülke ekonomisinin küresel rekabet gücünü artırmaya, teknoloji transferini kolaylaştırmaya, üretim ve istihdamı artırmaya, uluslararası sermaye akışını hızlandırmaya ve özellikle üretim maliyetleri açısından büyük ölçekli yatırımlara uygun endüstri alanları oluşturmaya yönelik özel alanlardır. Büyük ölçekli ve entegre yatırımlar için en uygun yatırım ortamını barındıran Endüstri Bölgeleri, yatırımcılara ve bölgesel yönetimlere sunduğu kolaylaştırılmış bürokratik süreçler nedeniyle giderek daha çekici hale gelmiştir. Mevcut durumda, farklı bölgelerde 40 adet Endüstri Bölgesi bulunmaktadır.
- İrtifak hakkı elde edilmesi.
- Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (STB) bütçesinden kamu yatırım finansmanına uygunluk.
- Başvurularda STB’nin veya operatör şirketin yetkili kurum olarak hareket etmesi.
- Bürokratik süreçlerin yatırımcılar için hızlandırılması ve basitleştirilmesi.
- İleri teknoloji için yatırıma elverişli bir ortam kurulması.
- İrtifak hakları, Endüstri Bölgesi dışındaki Hazine arazileri için sunulanlara göre çok daha düşük oranlarda, 8-10 kat daha indirimli olarak sağlanabilmektedir.
- Cumhurbaşkanı tarafından ek teşvikler uygun görülebilmektedir.
